Trekvogels is een project van Nick Isella, stafmedewerker jongeren- en kansengroepen en publieksbemiddeling in Cc Strombeek. Het wordt een vierdelige documentairereeks waarin we kennismaken met vier allochtone buurtbewoners uit Strombeek. Het project wordt gefinancierd via Growfunding, een Belgisch platform voor civic crowdfunding

Van waar komt de naam ‘Trekvogels’?

De documentaire gaat over vier allochtone buurtbewoners die naar Strombeek zijn geïmmigreerd. Deze mensen hebben al op veel plekken in de wereld rondgezworven en besloten naar hier te komen met elk hun eigen redenen: de ene voor de liefde, de andere als politieke vluchteling … In dit opzicht zijn ze als het ware trekvogels.

Hoe heb je de personages gevonden?

Het project is van A tot Z een buurtproject. We willen dit realiseren met zoveel mogelijk buurtparticipatie. Dat wil zeggen dat we als eerste stap zelf naar bewoners van Strombeek toe zijn gegaan: naar de OCMW’s, wassalons, markten, pleintjes, parkjes … Plekken waar mensen in de openbare ruimte samen komen. Daar zijn we met verschillende mensen in dialoog gegaan om op zoek te gaan naar inspirerende verhalen. Uit deze gesprekken verzamelden we vijftig potentiële personages. Van elk van hen werd een portretfoto genomen die allemaal op een grote wand in Cc Strombeek werden bevestigd om ons een overzicht te geven. Daarna zijn we uit deze mensen beginnen filteren. We bekeken welke verhalen het interessantst waren, wie het meeste bijdraagt aan de gemeenschap, wie van hen hier het meest verankerd is etc. Op basis van veel brainstormsessies zijn we uiteindelijk tot onze vier hoofdpersonages gekomen.

Personages zoeken op straat zonder dat je bij hen thuis kan langsgaan lijkt me niet simpel. Hoe gingen jullie hiermee om?

Dat was inderdaad een uitdaging. We vroegen steeds contactgegevens aan de mensen die we op straat leerden kennen en probeerden op die manier later nog meer informatie te verkrijgen over hun achtergrond en leefwereld. Dit heeft veel werk gekost, maar als je er zeker van wilt zijn dat je goede personages hebt om in je documentaire te verwerken is dit erg belangrijk. Deze kennismakingsronde op straat bood tevens een grote meerwaarde voor het project, want dit zorgde voor een eerste vorm van buurtparticipatie. Door op stap te gaan in verschillende buurten bouwden we tegelijk een netwerk uit van mensen die onrechtstreeks verbonden werden met het project. We spraken er met hen over, luisterden naar hun verhaal en namen een foto van hen. Op die manier werden er reeds verschillende mensen bij betrokken, ongeacht of ze uiteindelijk in de documentairereeks opgenomen worden of niet.

Waar staan jullie op dit moment in het proces? Zorgt corona voor een wending in het creatieproces?

Het eerste deel van het project is vooral onderzoek, het bepalen van je personages, maar daarnaast ook budgetten genereren. Met een filmcrew gedurende een jaar en een half vier personages volgen vraagt wel wat aan budget. We hebben al een paar korte fragmenten opgenomen waarin de personages zichzelf voorstellen. Vervolgens gaan we van start met het in beeld brengen van hun verhalen. Corona gooit hierbij wat roet in het eten, want we mogen niet bij mensen thuis gaan filmen. Hier hebben we een creatieve oplossing voor gezocht. We hebben een extra camera aangekocht die we elke maand meegeven aan een personage, zodat ze zelf kunnen filmen bij hen thuis. Op die manier kunnen ze een videodagboek maken van hun leven zonder dat wij er moeten bijzijn. Het voordeel hiervan is dat het heel echt en authentiek overkomt. Het is niet altijd gemakkelijk om diep binnen te dringen in iemands leefwereld. Als je een draaidag plant is alles op voorhand afgesproken, je weet wat je wilt filmen, op welk moment en met wie. Als de personages zelf aan de slag kunnen kan dat heel verreikend zijn voor het soort beelden waar je mee aan de slag kunt.

Blijven de personages betrokken bij het verdere verloop van de film? Krijgen zij inspraak in de montage en wat er wordt verteld?

Ja, dat is onze bedoeling. We gaan samen met hen bepalen wat we gaan vertellen. Sommige mensen hebben een heel mooi verhaal, anderen een heel zwaar. We willen geen dingen tonen die achteraf kwetsend of moeilijk voor hen zijn. Ze worden van begin tot eind betrokken. Wij komen slechts met een idee, maar zij bepalen mee op welke manier we dit uitvoeren. De personages zijn zelf ook erg creatief en brengen ook graag ideeën aan die we oppikken. We zullen bijvoorbeeld soms met een voice-over werken. Zij schrijven mee aan de tekst die ingesproken wordt, zodat ze kunnen aangeven wat voor hen belangrijk is. Ons doel is om samen te werken en samen iets te creëren.

Verschillende achtergronden gaan gepaard met verschillende talen. In welke taal zal de documentaire gesproken zijn?

Het wordt een mix van talen met Nederlandse ondertiteling. We hebben bij het kiezen van de personages rekening gehouden met diversiteit in leeftijd, gender en ook in afkomst. We hebben een Marokkaanse jongen, een Italiaanse oudere vrouw, een Argentijnse man en een man uit Kameroen. Voor sommigen lukt het om in Nederlands te spreken, voor anderen niet. We starten elke documentaire met een fragment waarin ze zichzelf voorstellen en dit gebeurt in hun eigen taal. We bekijken nog of we dit in de volgende opnames zo behouden of niet. We vinden het voornamelijk belangrijk dat een personage zichzelf kan uitdrukken en zich comfortabel voelt.

De bedoeling van het project is o.a. om mensen uit dezelfde buurt meer te verbinden. Denk je dat de aanwezigheid van verschillende talen en achtergronden in Strombeek een barrière vormt in deze verbinding? Dat mensen elkaar hierdoor minder geneigd zijn om iemand aan te spreken?

Strombeek grenst aan de grootstad en de realiteit is dat de rand van Brussel zich constant verplaatst. Wij worden stilaan opgeslorpt door de grootstad. Veel mensen uit Brussel komen hier wonen, maar dat betekent niet noodzakelijk dat hun sociaal leven zich hier afspeelt. Hun vrienden, werk en hobby’s bevinden zich vaak in Brussel. Ze komen voornamelijk in Strombeek wonen voor de rust, maar daarnaast er is weinig sociale cohesie. Ik hoop met dit project door vier verschillende personages uit vier verschillende gemeenschappen samen te brengen een eerste stap te zetten voor kruisbestuiving ook buiten de documentaire. Enerzijds willen we succesverhalen tonen in de hoop dat mensen uit allochtone gemeenschappen zien dat het loont om bij te dragen aan de gemeenschap. Anderzijds willen we de autochtone bewoner tonen dat niet alles wat men niet kent slecht is. Als mensen het verhaal van hun buur zouden kennen, zou dit de drempel verlagen om volgende keer eens goeiendag te zeggen tegen elkaar. Dit is een kleine stap, maar dat kan op lange termijn een groot effect hebben.

De première van Trekvogels zal plaatsvinden in de schouwburg van Cc Strombeek met livemuziek. Speelt het idee van muziek als universele taal een rol in deze keuze?

Dat idee zit er zeker in. Muziek kan een bepaalde emotie vaak beter vertalen dan woorden. De keuze van iemand om het land van herkomst te verlaten en zich op een andere plek te vestigen gaat gepaard met veel emoties. Wij hebben gevraagd aan de personages of er op het moment dat ze de stap maakten om naar hier te komen een liedje was dat toen belangrijk was voor hen. Een liedje dat je luistert op een moeilijk moment in je leven blijft je namelijk voor altijd bij. Ze hebben elk een nummer gekozen dat door de studenten van de gemeentelijke academie zal worden opgevoerd op de première. Door de samenwerking met Cc Strombeek en de academie worden verschillende gemeenschappen verenigd in de schouwburg. Zowel de vrienden en familie van de personages zullen aanwezig zijn, als die van de leerlingen van de academie. Op die manier ontstaat er een kruisbestuiving tussen de allochtone en autochtone bewoners van Strombeek. De toevoeging van livemuziek wordt dus gebruikt om de emoties te vertalen, maar ook om de draagkracht van het project te versterken.

Veel mensen die zullen komen kijken naar Trekvogels zijn misschien eerder nog niet in het Cc geweest. Denk je dat dit voor hen de drempel verlaagt om later nog eens een bezoek te brengen?

Het is erg moeilijk om deze mensen aan je huis te binden. Dit begint al bij de politieke beslissing om de communicatie in het Nederlands te doen. Strombeek heeft 60 à 70% anderstalige bewoners en iedereen krijgt een Nederlandstalig boekje in de bus. De mensen verstaan niet wat hierin staat en zijn bijgevolg niet op de hoogte van wat er zich afspeelt in het Cc. Het is dus moeilijk, maar ik hoop wel dat dit de drempel voor de toekomst kan verlagen. Het feit dat ze er dankzij dit project al eens zijn geweest en dat het een vertrouwde plek is geworden voor hen kan hier wel voor zorgen.

Hoe worden de mensen in Strombeek op de hoogte gebracht van dit project? Jullie zijn het alvast gaan rondvertellen in de buurt, maar welke andere kanalen gebruiken jullie om mensen te bereiken?

We zijn een crowdfunding gestart via het platform Growfunding. Daar kan je je project laten cofinancieren door de buurtbewoners zelf. Eén van de belangrijkste vormen van buurtparticipatie voor Trekvogels. Tijdens onze eerste ronde in Strombeek zijn we verhalen gaan sprokkelen, maar daarna deden we nog een tweede ronde om reclame te maken voor onze Growfundig-campagne. In de plaats voor financiële steun krijg je een ticket voor de première. Daarnaast zetten we in op sociale media. Op de facebookpagina Trekvogels komen wekelijks fragmenten, foto’s en nieuws over het project.

Wordt de documentairereeks na de première nog op andere plekken vertoond?

Bij de film STRMBK (een project van Nick uit 2019) begon het heel klein, maar de film groeide en werd opgepikt door de media. Verschillende cultuurcentra hebben de film toen gekocht en vertoond met een voor- en nagesprek aan gekoppeld. Ik weet niet hoe groot Trekvogels zal worden en of dit verder opgepikt en verspreid zal worden. We beginnen alleszins in Cc Strombeek, maar we zullen ook zelf naar verschillende buurten en wijken stappen om de film in o.a. buurthuizen te vertonen. De bedoeling is sowieso om het verder uit te dragen.

Kan er een vervolg komen op Trekvogels? Is er potentieel om dit project uit te breiden naar andere gemeenten in de Noordrand?

Deze thematiek is hetzelfde in alle randgemeenten. De intentie van dit project kan dus zeker overgenomen worden in andere gemeenten. Dit hoeft niet per se in de vorm van een documentaire te zijn. Deze verhalen kunnen op verschillende manieren verteld worden in verschillende vormen: een podcast, een verhalenbundel, een fotoreportage, … De verhalen die wij met Trekvogels brengen, zijn er slechts enkelen uit miljoenen in de Brusselse rand. Wij hebben deze vier uitgekozen, maar er zijn er velen nog niet verteld.

Vanaf wanneer kunnen we Trekvogels bewonderen?

De première staat gepland in het voorjaar van 2022.

Bezoek de facebookpagina van Trekvogels.

Bezoek de Growfunding van Trekvogels.